الإشراف فی عامة فرائض أهل الإسلام (کتاب)كتاب الإشراف في عامّة فرائض أهل الإسلام تألیف شیخ مفید ، محمد بن محمد بن نُعمان بن معلم عكبرى بغدادى، از چهره‌هاى درخشان علم و فقاهت در قرن چهارم و پنجم هجرى است. ۱ - درباره مولفشيخ مفيد از چهره‌هاى بسيار درخشان شیعه در جهان اسلام مى باشد. او هم متكلم است و هم فقيه. ابن ندیم در فن دوم از مقالۀ پنجم« الفهرست » كه در بارۀ متكلمان شيعه بحث مى‌كند، از او به عنوان« ابن المعلم » ياد كرده و او را ستايش مى‌نمايد. كتاب معروف او در فقه نيز« المقنعة » است. ابو يعلى جعفرى كه داماد مفيد بوده است، مى‌گويد: « مفيد شبها مختصرى مى‌خوابيد و بقيه شب را به نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت قرآن مجيد مى‌گذرانيد.» ۲ - موضوع کتاب شيخ مفيد در اين كتاب فتاواى خود را در احکام شرعی آورده است. اين كتاب مانند يك رساله عملیه نگاشته شده و فقط به بيان احكام شرعى اكتفا كرده و به ذكر دليل و مستندات احکام و نقل نظريات ديگران اشاره‌اى ندارد. ۳ - انگيزۀ نگارش در دوران شيخ مفيد مذهب شیعه از شهرت و رواج خاصى برخوردار شده بود و مردم در سراسر ممالك اسلامى به آن علاقه‌مند شده بودند. آن دوران مصادف با اوايل غیبت کبری و مراجعۀ مردم به علما و فقهاى جامع الشرايط بود. شيخ مفيد كه يكى از برجسته‌ترين چهره‌هاى علمى آن دوران به شمار مى‌آمد و با استقبال مردم براى استفتاء و پاسخ به سؤالات شرعى مواجه شده بود، اين كتاب و برخى ديگر از تأليفات خود را در پاسخ به اين نياز عمومى نگاشت. ۴ - ارزش كتاب كتابهاى شیخ مفید از زمان نگارش تا حال، پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار داشته و در طول هزار سال هميشه مورد استناد و مراجعه انديشمندان بوده است. كتاب الإشراف كتابى ارزشمند براى دستيابى به نظريات فقهى شيخ مفيد و اثرى گرانبها در شناخت تاريخچۀ مسائل مختلف فقه و ديدگاههاى فقهى علماى شيعه در آغاز غيبت كبرى است. اين كتاب از گنجينه‌هاى علمى ارزشمند تاریخ و تمدن اسلامى به شمار مى‌آيد. ۵ - ويژگيهاى كتاب از ويژگيهاى كتاب الإشراف اينست كه: ۱- نظم و ترتيب طرح مباحث فقهى و احكام شرعى در آن با كتابهاى فقهى متاخرين كمى متفاوت است، زيرا اين كتاب از نخستين كتاب‌هايى است كه به اين روش نگاشته شده. ۲- اين كتاب از بيانى شيرين و رسا برخوردار است، به حدى كه بعد از هزار سال هنوز هم بسيارى از عبارات آن در كتابهاى فقهى متاخرين استفاده مى‌شود. ۳- مباحث عبادات تا پايان كتاب حج در اين كتاب بيان شده است. ۴- اين كتاب شامل شيوه‌هاى ابتكارى شيخ مفيد در بيان احكام شرعى و تقسيم بندى‌هاى آن است. ۶ - نسخه خطى نسخه‌اى در كتابخانه حضرت آیت الله نجفی مرعشی قم . ۷ - پانویس
۸ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |